Od konfliktu do harmonii: integracja subosobowości w procesie rozwoju osobistego

Data publikacji: 2024-11-12
Autor: Jacek Borowicz, Paweł Trzciński

Współczesna psychologia odkrywa coraz więcej na temat tego, jak złożona i wielowarstwowa jest nasza osobowość. Jednym z ciekawszych podejść do zrozumienia wewnętrznych konfliktów, które niejednokrotnie kształtują nasze życie, jest koncepcja subosobowości, czyli autonomicznych systemów energii i emocji, funkcjonujących w naszej podświadomości. Zajmuje się nimi podejście IFS (Internal Family Systems), metafora "Inner Cast of Characters" psychoterapeutki Chelsea Wakefiled oraz - w szczególny, strukturalny sposób wyodrębniający umysł, ciało, emocje i duchowość - metoda 5 wymiarów.

Zrozumienie wewnętrznych mechanizmów powodujących wykształcenie się rozmaicie identyfikowanych wewnętrznych części naszej podświadomości oraz poznanie ich właściwości oraz przejawów działania daje nam szansę na stworzenie narzędzi, dzięki którym możemy zarówno lepiej  poznać siebie samych  jak i modyfikować swoje funkcjonowanie, tak by zapewnić sobie maksymalny dostępny dobrostan i poczucie spełnienia.

Czym są subosobowości?

Każdy z nas nosi w sobie wiele subosobowości – autonomicznych części naszej psychiki, które posiadają swoje własne cechy, wspomnienia, przekonania, a nawet motywacje. Są to często samoświadome fragmenty nas, które powstawały głównie w dzieciństwie, w kluczowych fazach naszego rozwoju, kiedy to kształtowały się podstawy naszej osobowości. Każda z tych subosobowości ma unikalny sposób postrzegania świata, wynikający z konkretnych doświadczeń, które przeszła. W ten sposób, w naszej psychice, funkcjonuje „wewnętrzna rodzina”, w której każda subosobowość wnosi swoje wartości, obawy i nadzieje.

Różnorodność subosobowości jako przyczyna wewnętrznych konfliktów

Rozmaite fragmenty naszej osobowości, choć wydają się działać niezależnie od innych subosobowsci, często kierują się przekonaniem, że robią to „dla naszego dobra”. Jednak z uwagi na to, że mają swój odmienny, specyficzny  sposób widzenia danej konkretnej sytuacji, mogą wchodzić w konflikty z innymi „częściami” nas samych. Wprowadzać to może uczucie chaosu, niespójności i wewnętrznego rozdarcia. 

Przykładowo subosobowość stworzona w dzieciństwie, by bronić nas przed bólem jakiego doświadczyło dziecko, może chcieć unikać wszelkich zagrożeń, co przejawiać się może w naszym dorosłym życiu jako lęk przed podejmowaniem ryzyka, wzywań (np. zawodowych) czy dokonywaniem zmian. Inna subosobowość, np. ta, która odpowiada za ambicje i dążenie do sukcesu, może zaś pchać nas do działania. Tego rodzaju wewnętrzne rozbieżności tworzą napięcia, pozbawiają nas energii, blokują nasz ruch.

Jak zharmonizować subosobowości poprzez wewnętrzny dialog 

Zamiast próbować tłumić subosobowości, psychologia współczesna proponuje ich harmonizację poprzez umożliwienie im wzajemnej komunikacji. W procesie IFS jest to rodzaj wewnętrznego dialogu, gdzie dojrzała część naszej osobowości, jaką jest dorosły „ja”, wchodzi w kontakt z poszczególnymi subosobowościami, by wysłuchać ich potrzeb i obaw. W metodzie 5 wymiarów, dzięki pracy na strukturze koła 4 ekspresji naszej świadomości: umysłu, ciała, emocji i duchowości każdy z tych wymiarów może być dostrzeżony, wyrażony i wysłuchany. Zobacz artykuł „Metoda 5 wymiarów a terapia IFS - próba porównania” oraz „Praca w kole 5 wymiarów egzystencji jako wariant ustawień hellingerowskich”.

Ten dialog umożliwia subosobowościom wzajemne zrozumienie swoich specyficznych perspektyw i potrzeb, a także współpracę. Każda subosobowość zostaje zaakceptowana, zyskuje swoje należne miejsce w naszej psychice, co tworzy przestrzeń na ich integrację, a co za tym idzie, spójność naszego „ja”. Nasza energia życiowa przestaje być uwięziona w konflikcie a my doświadczmy uwolnienia i pogłębiamy nasze poczucie realnego wpływu na swój los.

Wsparcie w procesie harmonizacji – świadomy oddech i synchronizacja półkul mózgowych

Powstaje zatem pytanie - w jaki sposób możemy wspierać proces harmonizacji w obrębie złożonej struktury naszej osobowości? Jednym ze sposobów, jaki można zaproponować jest  wykorzystanie tzw. świadomego oddechu oraz wiedzy o oddziaływaniu dźwięku na funkcjonowanie naszego mózgu. Świadomy oddech (w pewnym uproszczeniu - oddychanie wg. pewnej złożonej techniki połączone z uważną obserwacją samego siebie), połączony z dźwiękami synchronizującymi półkule mózgowe, może pełnić kluczową rolę w procesie harmonizacji subosobowości. Zobacz artykuł „Połączenie świadomego oddechu z dźwiękami synchronizującymi półkule mózgowe”.

Techniki oddechowe, które wyciszają system nerwowy, pomagają zbliżyć nas do stanu relaksu i wglądu, co umożliwia łatwiejszy dostęp do podświadomych zasobów. Wspomnienia, zwłaszcza te o silnym ładunku emocjonalnym, często są zakotwiczone w określonych stanach świadomości. Przykładowo, traumy z wczesnego dzieciństwa mogą być zakodowane w falach theta, które dominują w pierwszych latach życia. Dostęp do tych wspomnień może być trudny w dorosłym stanie świadomości, gdzie dominują fale beta. Jednak poprzez indukcję odpowiednich częstotliwości dźwięków synchronizujących półkule mózgowe, możliwe jest wejście w stany, które umożliwiają głębsze zanurzenie się w podświadomość i pracę z trudnymi emocjami i wspomnieniami. Dzięki temu można uzyskać harmonijną komunikację między subosobowościami.

Jakie korzyści płyną z integracji subosobowości?

Proces zharmonizowania subosobowości ma znaczący wpływ na nasze życie jako całość. Dzięki niemu zyskujemy spójność w działaniu, co daje nam siłę i stabilność, szczególnie podczas podejmowania nowych życiowych wyzwań. Zamiast rozdarcia i wewnętrznego chaosu, które niejednokrotnie blokują nas przed rozwojem, możemy działać w zgodzie ze sobą, z pełnym zaangażowaniem i przekonaniem o słuszności obranego kierunku.

Zrozumienie i harmonizacja subosobowości jest drogą ku pełni i autentyczności. Ta podróż, choć pełna wyzwań, otwiera przed nami nowe możliwości i pozwala na odważne stawianie czoła życiowym wyzwaniom. To również droga do akceptacji wszystkich naszych części – do uzyskania wewnętrznej harmonii i osiągania pełni naszego potencjału.